ETH Zurich болон Карнеги шинжлэх ухааны хүрээлэнгийн судлаачид азотын бордоог хэрхэн илүү тогтвортой үйлдвэрлэж болохыг харуулсан. Энэ нь зөвхөн уур амьсгалыг хамгаалахаас гадна импортын байгалийн хийн хараат байдлыг бууруулах, хүнсний аюулгүй байдлыг нэмэгдүүлэхэд зайлшгүй шаардлагатай.
Мөн устөрөгчийн үйлдвэрлэл нь маш их эрчим хүч шаарддаг бөгөөд одоогоор маш их хэмжээний байгалийн хий эсвэл Хятадад байдаг шиг нүүрс шаарддаг. Азотын бордооны үйлдвэрлэл нь нүүрстөрөгчийн хэмжээ их байхаас гадна чулуужсан түлшний зах зээл дээрх үнийн цочролд өртөмтгий байдаг.
Паоло Габриэлли, Найдвартай байдал ба эрсдэлийн лабораторийн ахлах эрдэмтэн Инженерийн ETH Zurich-д АНУ-ын Стэнфорд дахь Карнеги Шинжлэх ухааны хүрээлэнгийн ерөнхий судлаач Лорензо Розатай хамтран азотын бордооны нүүрстөрөгчийн саармаг үйлдвэрлэх янз бүрийн аргуудыг судалжээ.
Environmental Research Letters сэтгүүлд нийтлэгдсэн судалгаанд хоёр судлаач азотын үйлдвэрлэлд шилжих боломжтой бөгөөд ийм шилжилт нь хүнсний аюулгүй байдлыг ч нэмэгдүүлж болзошгүй гэж дүгнэжээ. Гэсэн хэдий ч үйлдвэрлэлийн өөр аргууд нь давуу болон сул талуудтай байдаг. Тодруулбал, хоёр судлаач гурван хувилбарыг судалсан:
- Ердийнх шиг чулуужсан түлшийг ашиглан шаардлагатай устөрөгчийг үйлдвэрлэж, хүлэмжийн хийг агаар мандалд ялгаруулахын оронд зөвхөн үйлдвэрлэлийн үйлдвэрт барьж, газар доор байнга хадгалдаг (нүүрстөрөгчийг барих, хадгалах, CSS).
Энэ нь зөвхөн CO2-ыг барьж авах, тээвэрлэх, хадгалах дэд бүтэц төдийгүй илүү их эрчим хүч шаарддаг. Гэсэн хэдий ч энэ нь харьцангуй үр дүнтэй үйлдвэрлэлийн арга юм. Гэсэн хэдий ч энэ нь чулуужсан түлшний хараат байдлыг бууруулахад юу ч хийхгүй. - Устөрөгчийг үйлдвэрлэхийн тулд усны электролизийг ашиглан бордооны үйлдвэрлэлийг цахилгаанжуулах. Энэ нь өнөөгийн байгалийн хий ашиглан үйлдвэрлэх аргаас дунджаар 25 дахин их эрчим хүч шаарддаг тул нүүрстөрөгчийн төвийг сахисан эх үүсвэрээс асар их хэмжээний цахилгаан эрчим хүч шаардагдана.
Нар, салхины эрчим хүч ихтэй орнуудын хувьд энэ нь сонирхолтой арга байж болох юм. Гэсэн хэдий ч цаг уурын нөлөөлөл нэрээр эдийн засгийн бусад салбарыг цахилгаанжуулах төлөвлөгөөг харгалзан үзвэл энэ нь тогтвортой цахилгаан эрчим хүчний өрсөлдөөнд хүргэж болзошгүй юм. - Биомассаас бордоо үйлдвэрлэх устөрөгчийг нийлэгжүүлэх. Тариалангийн газар, ус их шаарддаг тул энэ үйлдвэрлэлийн арга нь хүнсний үйлдвэрлэлтэй өрсөлддөг. Гэхдээ түүхий эд нь хаягдал биомасс, тухайлбал, газар тариалангийн үлдэгдэл байвал утга учиртай гэдгийг судалгааны зохиогчид онцолж байна.
Амжилтанд хүрэх түлхүүр нь тухайн улс орон, орон нутгийн онцлог, боломжит нөөцөөс хамааран эдгээр бүх арга барилын хослол байх магадлалтай гэж эрдэмтэд хэлж байна. Ямар ч байсан хөдөө аж ахуйд азотын бордоог илүү үр ашигтай ашиглах зайлшгүй шаардлагатай.
Лорензо Роза:
"Хэт бордоо, хүнсний хог хаягдал зэрэг асуудлыг шийдвэрлэх нь бордооны хэрэгцээг бууруулах нэг арга юм."
Энэтхэг, Хятад хоёр эрсдэлтэй байна
Судалгааны явцад эрдэмтэд азот эсвэл байгалийн хийн импортоос хараат байгаа тул хүнсний аюулгүй байдал нь одоогоор эрсдэлд байгаа дэлхийн улс орнуудыг тодорхойлохыг эрэлхийлжээ. Энэтхэг, Бразил, Хятад, Франц, Турк, Герман зэрэг байгалийн хий, азотын зах зээлд үнийн цохилтод өртөмтгий байдаг.
Нүүрстөрөгчгүй бордоо үйлдвэрлэх нь ихэнх тохиолдолд энэ эмзэг байдлыг бууруулж, хүнсний аюулгүй байдлыг нэмэгдүүлэх болно. Наад зах нь сэргээгдэх эрчим хүчээр цахилгаанжуулалт эсвэл биомасс ашиглах нь байгалийн хийн импортын хараат байдлыг бууруулна.
Гэсэн хэдий ч судлаачид энэ цэгийг хэтийн төлөвтэй болгож байна: азотын бордоо үйлдвэрлэх нүүрстөрөгчийн төвийг сахисан бүх аргууд нь чулуужсан түлш ашиглах одоогийн аргаас илүү эрчим хүч шаарддаг. Өөрөөр хэлбэл, тэд байгалийн хийн зах зээл дээр шууд бус, магадгүй цахилгаан эрчим хүчний зах зээл дээр тодорхой үнийн цохилтод өртөмтгий хэвээр байна.
Азотын үйлдвэрлэгчид өөрчлөлттэй тулгарч байна
Нүүрстөрөгчгүйжүүлэлт нь азотын бордоо үйлдвэрлэдэг орнуудын эгнээг өөрчлөх магадлалтай гэж эрдэмтэд судалгаандаа онцолжээ. Хамгийн том азот экспортлогч орнууд бол Орос, Хятад, Египет, Катар, Саудын Араб юм. Байгалийн хий импортлох ёстой Хятадаас бусад улсууд байгалийн хийн нөөцөө өөрсдөө авах боломжтой.
Цаашид нүүрстөрөгчгүйжүүлэлтийн үр шимийг хүртэх магадлалтай орнууд бол нар, салхины эрчим хүч ихээр үйлдвэрлэдэг, мөн Канад, АНУ зэрэг газар, усны хангалттай нөөцтэй орнууд юм.
Паоло Габриэлли:
"Бид уур амьсгалын зорилтуудыг биелүүлэхийн тулд болон хүнсний аюулгүй байдлын үүднээс ирээдүйд хөдөө аж ахуйн азотын хэрэгцээг илүү тогтвортой болгох шаардлагатай байгааг тойрч гарах арга алга."
Украины дайн дэлхийн хүнсний зах зээлд нөлөөлж байгаа нь тус улс ихэвчлэн их хэмжээний үр тариа экспортолдог төдийгүй мөргөлдөөн нь байгалийн хийн үнийг өсгөсөнтэй холбоотой юм.
Энэ нь эргээд азотын бордооны үнэ өсөхөд нөлөөлсөн. Гэсэн хэдий ч зарим бордоо үйлдвэрлэгчид хийн хэт өндөр өртөг нь үйлдвэрлэлийг эдийн засгийн хувьд үр ашиггүй болгодог тул ядаж түр хугацаагаар үйлдвэрлэлээ зогсоосон нь мэдэгдэж байна.
Эх сурвалж: https://www.potatopro.com